نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار مردم شناسی وعضو پژوهشکده مطالعات و سیاست گذاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
2 استادیار گروه مردمشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران؛ تهران، ایران.
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر، فهم بسترهای اجتماعی و فرهنگی شکلگیری پدیده قوممداری، و نیز، زمینههای گفتمانی و دلالتهای معنایی آن در ناحیه بلوچستان ایران بوده است. نتایج این پژوهش انسانشناختی و مردمنگارانه نشان مـیدهد که فهم قوممداری در بین بلوچها حدأقل از دو منظر میتواند صورت گیرد؛ نخست آنکه میتوان این پدیده را اساساً مکانیسمی برای حفظ اجتماعات ایلاتی و طایفهای بلوچ در برابر تهدیدات واقعی یا تصوری گروههای مجاوری دانست که بهمثابه بیگانه یا دشمن ادراک میگشتهاند؛ و دیگر اینکه آن را میتوان ابزاری در دست رؤسای بلوچ جهت حفظ فرادستی و بازتولید جایگاه والایشان در ساختار محلی قدرت سیاسی دید. یافتهها همچنین بهنحوی انضمامیتر، نشان میدهد که قومگرایی و خودمحوری قبیلهای بلوچها، در پی زمینههای گفتمانی و دلالتهای معنایی مختلفی، در ساحتهای متنوعی از زندگی مردمان این ناحیه جاری بوده است و هماینک نیز میتوان تا حدودی آن را مورد ردیابی قرار داد. ما این امر را در قالب چند مقوله عمده که از دادههای گردآوریشده انتزاع گردیده است، مورد بحث قرار دادهایم؛ این مقولات عبارتند از: 1) اعتبار حیثیتی قلمرو سرزمینی و حفظ آن؛ 2) توالی و پیوستگی نبرد با دشمنان واقعی یا تصوری؛ 3) تقویت، تثبیت و ترویج اندیشة برگزیدگی و برتری قومی در برابر تحقیر دیگری؛ 4) حفظ و بازتولید افسانهها، نمادها و خاطرههای افتخارآمیز قومی.
کلیدواژهها